Η Ευρώπη κινδυνεύει να χάσει την παγκόσμια κούρσα τεχνολογίας

Μοιραστείτε το με φίλους

Δεδομένου ότι αυτός ο ανταγωνισμός είναι τελικά ένας αγώνας για πρόοδο, πλούτο και γεωστρατηγική επιρροή, η σημασία του για το μέλλον της ηπείρου δεν μπορεί να υπερεκτιμηθεί.

Ο Mark Boris Andrijanič ήταν ο πρώτος υπουργός ψηφιακού μετασχηματισμού της Δημοκρατίας της Σλοβενίας. Είναι αντιπρόεδρος στο Kumo.AI, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας και ανώτερος συνεργάτης στο Ατλαντικό Συμβούλιο. Ο Philip Meissner είναι ιδρυτής και διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ψηφιακής Ανταγωνιστικότητας και καθηγητής στρατηγικής και λήψης αποφάσεων στο ESCP Business School στο Βερολίνο.

Κάποιοι μπορεί να εκπλαγούν όταν μάθουν πόσο ανταγωνιστικό είναι στην πραγματικότητα το τεχνολογικό τοπίο της Ευρώπης. Σύμφωνα με την ετήσια Παγκόσμια Κατάταξη Ψηφιακής Ανταγωνιστικότητας του Διεθνούς Ινστιτούτου Ανάπτυξης Διοίκησης, 4 από τις 10 κορυφαίες χώρες είναι ευρωπαϊκές. Μια άλλη παγκόσμια μελέτη, ο Παγκόσμιος Δείκτης Ανταγωνιστικότητας Ταλέντων της σχολής διοίκησης επιχειρήσεων INSEAD, αποκαλύπτει το ίδιο: 4 από τις 10 κορυφαίες χώρες του κόσμου βρίσκονται στην ΕΕ.

Αυτές οι τέσσερις χώρες είναι η Δανία, η Φινλανδία, η Σουηδία και οι Κάτω Χώρες. Είναι η γενέτειρα παγκόσμιων τεχνολογικών ηγετών, όπως ο κατασκευαστής τσιπ ASML και ο πρωτοπόρος ροής μουσικής Spotify, καθώς και το σπίτι τεχνολογικά προηγμένων οντοτήτων σε παραδοσιακές βιομηχανίες, όπως ο γίγαντας της υγειονομικής περίθαλψης Novo Nordisk – η πιο πολύτιμη εταιρεία της Ευρώπης.
Ενώ αυτοί οι Ευρωπαίοι ψηφιακοί πρωταθλητές έχουν μερικά από τα υψηλότερα κατά κεφαλήν ΑΕΠ παγκοσμίως, φιλοξενούν μόλις το 14% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ και το 18% του ΑΕΠ της. Αυτό που δείχνουν, ωστόσο, είναι ότι τα θεμέλια για μια ευρωπαϊκή τεχνολογική δύναμη είναι ήδη εδώ – απλά όχι σε κλίμακα.

Και ενώ αυτό είναι λόγος αισιοδοξίας, δεν πρέπει να αγνοήσουμε τους πολλούς παράγοντες που φαίνεται να διαβρώνουν τη θέση της ΕΕ στην παγκόσμια τεχνολογική κούρσα. Αυτός ο ανταγωνισμός είναι τελικά ένας αγώνας δρόμου για πρόοδο, πλούτο και γεωστρατηγική επιρροή, και η σημασία του για το μέλλον της Ευρώπης δεν μπορεί να υπερεκτιμηθεί.

Η περίπτωση της start-up Marvel Fusion με έδρα το Μόναχο αποκαλύπτει πολλά από τα τεχνολογικά προβλήματα της ΕΕ: Παγκόσμιος ηγέτης στην τεχνολογία σύντηξης, το 2023, η εταιρεία ανακοίνωσε ότι θα μεταφέρει το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας και ανάπτυξής της στις ΗΠΑ λόγω επαχθών κανονισμών και έλλειψης χρηματοδότησης στην Ευρώπη. Και είναι μόνο μία από τις πολλές εξαιρετικά καινοτόμες εταιρείες στον τομέα της πράσινης τεχνολογίας που εγκαταλείπουν την Ευρώπη για τις ΗΠΑ και την Ασία για παρόμοιους λόγους.

Για παράδειγμα, ρίχνοντας μια ματιά σε εναλλακτικές πρωτεΐνες όπως το εργαστηριακό κρέας ή τα φυτικά αυγά, μπορούμε να δούμε ότι αυτές οι αγορές παρέχουν ένα πολύ πιο ευνοϊκό ρυθμιστικό περιβάλλον, με την Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων να έχει ήδη εγκρίνει το εργαστηριακό κρέας προς πώληση στις ΗΠΑ. Εν τω μεταξύ, στην Ευρώπη, δεν έχουμε καν ένα αξιόπιστο χρονοδιάγραμμα για την έγκριση από τις ρυθμιστικές αρχές – στην πραγματικότητα, η Ιταλία απαγόρευσε το εργαστηριακό κρέας τον Νοέμβριο του περασμένου έτους.

Αυτή η υπερβολική ρύθμιση και η έλλειψη χρηματοδότησης θέτουν τον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης της ΕΕ σε κίνδυνο παγκόσμιας ασημαντότητας. Για παράδειγμα, ενώ η γαλλική Mistral και η γερμανική Aleph Alpha συγκέντρωσαν πρόσφατα 415 εκατομμύρια δολάρια και 500 εκατομμύρια δολάρια αντίστοιχα, η OpenAI με έδρα την Καλιφόρνια βρίσκεται σε συνομιλίες για να συγκεντρώσει 10 δισεκατομμύρια δολάρια σε αποτίμηση 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Το χρηματοδοτικό κενό γίνεται ακόμη πιο εμφανές όταν εξετάζουμε τις συνολικές ιδιωτικές επενδύσεις AI: Σύμφωνα με τον δείκτη Stanford AI, κατά την περίοδο από το 2013 έως το 2023, οι ιδιωτικές επενδύσεις στην AI στις ΗΠΑ ανήλθαν σε 335,2 δισεκατομμύρια δολάρια, ακολουθούμενες από 103,7 δισεκατομμύρια δολάρια στην Κίνα και στη συνέχεια 22,3 δισεκατομμύρια δολάρια στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ η Γερμανία, η Γαλλία και η υπόλοιπη ΕΕ μαζί επένδυσαν λιγότερα από το Ηνωμένο Βασίλειο μόνο.

Επιπλέον, ο πρόσφατα υιοθετηθείς νόμος AI του μπλοκ έλαβε ψυχρή υποδοχή από την τεχνολογική του κοινότητα, καθώς προσθέτει ένα επιπλέον επίπεδο πολυπλοκότητας σε μια ήδη έντονα ρυθμιζόμενη αγορά. Η κύρια ανησυχία είναι ότι οι νέοι κανόνες θα καταπνίξουν την καινοτομία αυξάνοντας σημαντικά το κόστος συμμόρφωσης για τις εγχώριες νεοφυείς και επεκτεινόμενες επιχειρήσεις τεχνητής νοημοσύνης. Πολλοί από αυτούς σκέφτονται ήδη να μετακομίσουν στο Ηνωμένο Βασίλειο ή τις ΗΠΑ ή να απομακρυνθούν από την καινοτομία στην υγειονομική περίθαλψη και σε άλλους κρίσιμους τομείς που θεωρούνται υψηλού κινδύνου από τον νέο κανονισμό.
Αυτές οι ιστορίες – και ακόμη και οι εμπειρίες οποιουδήποτε έχει προσπαθήσει ποτέ να πάει χωρίς μετρητά στη Γερμανία – μπορεί να δείχνουν ότι το ψηφιακό χάσμα της Ευρώπης είναι ήδη πολύ μεγάλο για να κλείσει. Αλλά ας μην ξεχνάμε ότι πολλά από τα κορυφαία ψηφιακά έθνη του κόσμου είναι στην πραγματικότητα ευρωπαϊκά.

Λοιπόν, ποια είναι η απάντηση; Θα πρέπει η ΕΕ να μοιάζει περισσότερο με τους ήδη αναφερθέντες ευρωπαίους ψηφιακούς πρωταθλητές; Τι πρέπει να διέπει την ατζέντα της επόμενης Ευρωπαϊκής Επιτροπής; Και τι μπορούν να κάνουν οι χώρες μέλη για να γεφυρώσουν το ψηφιακό χάσμα εντός της ΕΕ και να καλύψουν τη διαφορά με τις ΗΠΑ και την Ασία;

Κατά την άποψή μας, η ΕΕ και τα μέλη της πρέπει να δώσουν προτεραιότητα σε ένα όραμα ανάπτυξης που επικεντρώνεται στη δημιουργία ενός φιλικού προς τις επιχειρήσεις περιβάλλοντος και στην κλιμάκωση των ήδη υφιστάμενων βέλτιστων πρακτικών στα πιο καινοτόμα μέρη της Ευρώπης σε όλα τα μέλη της.

Μετά από πολλά χρόνια αυξανόμενης ρύθμισης, πρέπει να ελαχιστοποιήσουμε την επιβάρυνση των επιχειρήσεων και να τους δώσουμε την ελευθερία να καινοτομούν, αντί να τις μετατρέπουμε σε απλούς οργανισμούς συμμόρφωσης.

Για τον σκοπό αυτό, προτείνουμε πέντε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες:

Πρώτον, η Ευρώπη πρέπει να ξεπεράσει τον ψηφιακό μετασχηματισμό δύο ταχυτήτων. Ένα σημαντικό πλεονέκτημα των ψηφιακών τεχνολογιών είναι ότι μόλις δημιουργηθούν, μπορούν να κλιμακωθούν με σχεδόν μηδενικό κόστος. Με άλλα λόγια, όταν υπάρχει μια κυβερνητική εφαρμογή παγκόσμιας κλάσης σε μια ευρωπαϊκή χώρα, γιατί να μην γίνει το πρότυπο για όλα τα έθνη στην Ευρώπη; Ακολουθώντας το παράδειγμα της Diia, της διάσημης κυβερνητικής εφαρμογής της Ουκρανίας, μια τέτοια εφαρμογή δεν θα προσφέρει μόνο βασικές κυβερνητικές υπηρεσίες – θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει μια ψηφιακή ταυτότητα, επιτρέποντας στους πολίτες της ΕΕ να τη χρησιμοποιούν σε όλες τις αλληλεπιδράσεις με τις αρχές και τις επιχειρήσεις. Το να καταστεί υποχρεωτική η αποδοχή των ψηφιακών πληρωμών σε ολόκληρο το μπλοκ θα ήταν επίσης ένα σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.

Στη συνέχεια, η ΕΕ πρέπει να ενισχύσει τη χρηματοδότηση για νεοφυείς και επεκτεινόμενες επιχειρήσεις τεχνολογίας. Επί του παρόντος, η Ευρώπη υστερεί σημαντικά σε σχέση με τις ΗΠΑ όσον αφορά τη διαθεσιμότητα επιχειρηματικών κεφαλαίων – ειδικά σε μεταγενέστερους γύρους. Η κινητοποίηση των ευρωπαϊκών συνταξιοδοτικών ταμείων για την ενίσχυση των επενδύσεών τους στο ευρωπαϊκό τεχνολογικό οικοσύστημα θα ήταν ζωτικής σημασίας για τη γεφύρωση αυτού του χάσματος. Σύμφωνα με την έκθεση State of European Tech Report 2023, μόλις το 0,02% του συνολικού ενεργητικού των ευρωπαϊκών συνταξιοδοτικών ταμείων – που εκτιμάται σε 3,4 τρισεκατομμύρια δολάρια – επενδύθηκε σε ευρωπαϊκές τεχνολογικές επιχειρήσεις το 2022. Αλλά στις ΗΠΑ και τις σκανδιναβικές χώρες, τα συνταξιοδοτικά ταμεία διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προώθηση τεχνολογικών επενδύσεων. Οι ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές πρέπει να δημιουργήσουν ένα πλαίσιο που θα παρέχει κίνητρα στους διαχειριστές κεφαλαίων να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους.

Ένα άλλο βασικό εμπόδιο για τους ιδρυτές και τους υπαλλήλους των νεοσύστατων και επεκτεινόμενων επιχειρήσεων είναι η ξηρή φορολογία εισοδήματος των δικαιωμάτων προαίρεσης μετοχών – πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να πληρώσουν σημαντικούς φόρους εκ των προτέρων με βάση μια υποθετική αξία συχνά πολύ επικίνδυνων περιουσιακών στοιχείων. Αντ ‘αυτού, οι ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει να υιοθετήσουν φορολογικές πολιτικές που ενθαρρύνουν τη χρήση δικαιωμάτων προαίρεσης μετοχών για όλους τους υπαλλήλους, αναβάλλοντας τη φορολογία στο σημείο πώλησης. Επιπλέον, πολλές ευρωπαϊκές χώρες επιβάλλουν φόρο εξόδου στο ξηρό εισόδημα από ιδιοκτησία, γεγονός που εμποδίζει την ελεύθερη κυκλοφορία των επιχειρηματιών τεχνολογίας και των εργαζομένων σε ολόκληρη την ΕΕ. Η φορολογία αυτή θα πρέπει να καταργηθεί, παρέχοντας κίνητρα στους επιχειρηματίες να ξεκινήσουν και να αναπτύξουν εταιρείες σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Επιπλέον, οι φορείς καινοτομίας χρειάζονται σαφήνεια όσον αφορά τις πολιτικές, γρήγορες ρυθμιστικές εγκρίσεις και εύρυθμα λειτουργικά περιβάλλοντα δοκιμών για νέες τεχνολογίες. Η ΕΕ θα πρέπει να επικεντρωθεί σε διάφορους ευρείς στρατηγικούς τομείς —όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η έξυπνη μεταποίηση, ο πράσινος μετασχηματισμός και οι βιοεπιστήμες— χωρίς να επιλέγει νικητές όσον αφορά τις υποκείμενες τεχνολογίες ή συγκεκριμένες εταιρείες. Πιστεύουμε επίσης ότι μια τέτοια ατζέντα υπέρ της καινοτομίας πρέπει να θεσμοθετηθεί σε επίπεδο ΕΕ, με έναν νέο επίτροπο για τις τεχνολογίες αιχμής – όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία διόρισαν υπουργό τεχνητής νοημοσύνης και ψηφιακής οικονομίας το 2000. Αυτός ο νέος επίτροπος θα πρέπει να σχηματίσει ένα συμβουλευτικό όργανο αποτελούμενο από κορυφαίους ευρωπαίους επιχειρηματίες τεχνολογίας και ερευνητές που δραστηριοποιούνται όχι μόνο στην ΕΕ αλλά και στις ΗΠΑ και σε άλλα μέρη του κόσμου, για να βοηθήσει στην προετοιμασία συστάσεων πολιτικής και ετήσιων αξιολογήσεων της κατάστασης της ψηφιακής ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης.

Τέλος, η ΕΕ χρειάζεται μια ατζέντα για την προσέλκυση κορυφαίων ταλέντων. Οι πρωταθλητές της τεχνητής νοημοσύνης όπως ο Mistral και ο Aleph Alpha ιδρύθηκαν και οι δύο από Ευρωπαίους καινοτόμους που επέστρεψαν στην Ευρώπη μετά από επιτυχημένες σταδιοδρομίες στις ΗΠΑ – και αυτά είναι μόνο δύο παραδείγματα που μπορεί να έχει ο αντίκτυπος της προσέλκυσης ευρωπαϊκών τεχνολογικών ταλέντων πίσω στο μπλοκ. Οι ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει να αντιγράψουν το σκανδιναβικό μοντέλο φορολογικών και άλλων κινήτρων που αποσκοπούν στην προσέλκυση κορυφαίων ταλέντων, ενώ η ΕΕ θα πρέπει να θεσπίσει μια ενοποιημένη βίζα ταλέντων τεχνολογίας για ξένους εργαζόμενους, παρουσιάζοντας τον εαυτό της ως τον πιο ελκυστικό παγκόσμιο προορισμό – ιδιαίτερα δεδομένου ότι οι ΗΠΑ διατηρούν μια αυστηρή μεταναστευτική πολιτική, ακόμη και για εργατικό δυναμικό υψηλής ειδίκευσης.

Το ευρωπαϊκό εγχείρημα ξεκίνησε με όραμα την πρόοδο, την ευημερία και την ειρήνη. Πρέπει να ανανεώσουμε αυτό το όραμα και να αποδείξουμε ότι το μπλοκ μπορεί να εμπνεύσει αισιοδοξία και δράση – και για αυτό, η τεχνολογία είναι το κλειδί. Ακολουθώντας το παράδειγμα των ψηφιακών πρωταθλητών της ίδιας της Ευρώπης, η διευκόλυνση της ανάπτυξης θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα του νέου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Επιτροπής — καθώς και όλων των κυβερνήσεων στην Ευρώπη.

PHGH: POLITICO

Σχετικές δημοσιεύσεις