Η ελευθερία έκφρασης και η ελευθερία της τέχνης αναγνωρίζονται στον Χάρτη των
Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (άρθρα 11 και 13), ο οποίος εφαρμόζεται στα κράτη μέλη
κατά την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ.
Το θέμα της καλλιτεχνικής ελευθερίας περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα εργασιών της ΕΕ στον πολιτιστικό τομέα 2023-2026 στο πλαίσιο της προτεραιότητας «καλλιτέχνες και επαγγελματίες του τομέα του πολιτισμού: ενδυναμώνοντας τους τομείς του πολιτισμού και
της δημιουργικότητας». Τον Φεβρουάριο του 2023 η σουηδική Προεδρία της ΕΕ διοργάνωσε διάσκεψη για το θέμα αυτό και στις 16 Μαΐου 2023 δημοσίευσε τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τους «καλλιτέχνες που διατρέχουν κίνδυνο και έχουν εκτοπιστεί» .
Επιπλέον, το 2023 δημοσιεύθηκε η έκθεση «The Status and Working Conditions of artists and culture and creative professionals» (το καθεστώς και οι συνθήκες εργασίας των καλλιτεχνών και των επαγγελματιών των τομέων του πολιτισμού και της δημιουργικότητας) από ομάδα εμπειρογνωμόνων των κρατών μελών στο πλαίσιο της ανοικτής μεθόδου συντονισμού. Η έκθεση περιλαμβάνει ειδικές συστάσεις προς τα κράτη μέλη σχετικά με τον τρόπο προστασίας της ελευθερίας της καλλιτεχνικής έκφρασης.
Η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι, δυνάμει του άρθρου 167 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), ο πολιτισμός παραμένει αρμοδιότητα των κρατών μελών. Η Επιτροπή δεσμεύεται να συμβάλει στη στήριξη της πλούσιας πολυμορφίας των πολιτισμών
των κρατών μελών (άρθρο 167 παράγραφος της ΣΛΕΕ) καταβάλλοντας προσπάθειες για την υποστήριξη, τον συντονισμό ή τη συμπλήρωση της δράσης των κρατών μελών στον τομέα του πολιτισμού [άρθρο 6 στοιχείο γ) της ΣΛΕΕ]. Μολονότι η Επιτροπή αναγνωρίζει τις ανησυχίες σχετικά με τις πράξεις βανδαλισμού, αποτελεί πρωτίστως ευθύνη των κρατών μελών να διασφαλίζουν ότι οι καλλιτέχνες και τα πολιτιστικά ιδρύματα προστατεύονται από τις εν λόγω πράξεις.
Η ελευθερία έκφρασης και η ελευθερία της τέχνης
