ΜΕΡΟΣ 1ο) 1. *Ο Κορνήλιος Καστοριάδης αναζήτησε ένα αυτόνομο υποκείμενο σε μια αυτόνομη κοινωνία. Καρπός της ώριμης σκέψης του, που του χάρισε τον χαρακτηρισμό «φιλόσοφος της αυτονομίας», είναι η έννοια της «αυτοθέσμισης» με διπλή σημασία: αυτο-νομούμαι και αυτο-νομοθετούμαι. Θεωρεί την δημοκρατία ως πολίτευμα που αποβλέπει στην αυτονομία, κοινωνική και ατομική. Διότι ο μέγιστος αριθμός ανθρωπίνων κοινωνιών εγκαθιδρύθηκε πάνω στη βάση μιας ετερονομίας, όπου οι θεσμοί με τη γενικότατη έννοια, αλλά και οι πολιτικοί θεσμοί, θεωρούνταν πάντοτε δεδομένοι, ότι δεν μπορούν να αμφισβητηθούν. Είναι αδιανόητο να αμφισβητηθούν, όταν οι άνθρωποι τους έχουν ενσωματώσει, τους έχουν εσωτερικεύσει με την ιδία τους την ανατροφή, δηλαδή με την ίδια τους την κατασκευή ως κοινωνικά άτομα.
Η αντιπροσώπευση είναι πολιτική αυτό-αποξένωση του πολιτικού σώματος. Η μόνη δυνατή μορφή δημοκρατίας είναι η Άμεση Δημοκρατία, όπου οι άνθρωποι αποφασίζουν μόνοι τους και όχι μέσω αμετακλήτων εκπροσώπων. Όπως γράφει ο Μαρξ, η πραγματική κοινωνικοοικονομική βάση της Αρχαίας Δημοκρατίας ήταν η ελεύθερη ανεξάρτητη μικρό-παραγωγή. Η βάση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας ήτανε ο χωριάτης, που έκανε με τα πόδια 25 χιλιόμετρα για να κατέβει στην αγορά του δήμου και να συζητήσει και να αποφασίσει, ο τεχνίτης ο Αθηναίος φυσικά το ίδιο, ο ναύτης ο Αθηναίος, ο Πειραιώτης το ίδιο.
Τώρα όμως δεν είναι ο τόπος και ο χρόνος να επιδοθούμε σε μάλλον ουτοπική κατασκευή μιας Άμεσης Δημοκρατίας που θα περιλάμβανε εκατομμύρια πληθυσμών, αλλά, αν υπάρχει πραγματική άμεση δημοκρατία σε ενότητες βάσεως αυτή μπορεί να λειτουργήσει για να μπορέσει να υπάρξει ελευθερία, γιατί γι’ αυτό πρόκειται. Αλλά πέρα από θεσμούς χρειάζεται και κάτι άλλο, που κανένας δεν μπορεί να το αποφασίσει ή να το νομοθετήσει. Χρειάζεται συνεχής δημιουργική δραστηριότητα του κοινού, γιατί οι λαοί θα βρουν κατά ποιο τρόπο μπορούν να δημιουργηθούν μορφές συμμετοχής, τις οποίες ίσως ούτε φανταζόμαστε σήμερα, οι οποίες θα μπορούσαν να λύσουν προβλήματα, που φαίνονται ανυπέρβλητα.
Αυτή η συνεχής δημιουργική δραστηριότητα του κοινού θα προέλθει από το «πάθος των πολιτών για τα κοινά», από την «αστυνόμο οργά» κατά τον Σοφοκλή, όπου άστυ-νόμος (σ.σ. πολιτειολογικά) σημαίνει θεσμιστική και οργά (από το οποίο βγαίνει η λέξη οργασμός) είναι η ορμή, το πάθος. Αν δεν υπάρχει αυτό το πάθος για τα κοινά, αυτή η αστυνόμος οργά, μπορούμε να λέμε ωραίους λόγους, μπορούμε να γράφουμε ωραία βιβλία, να κατασκευάζουμε άψογα φιλοσοφικά και πολιτειολογικά συστήματα, αλλά όλα αυτά δεν θα έχουν πρακτικό αποτέλεσμα.
Αν και όλες οι κοινωνίες δημιουργούν οι ίδιες τις φαντασιακές σημασίες τους (δηλαδή τους θεσμούς, τους κανόνες, τις πεποιθήσεις, τις αντιλήψεις κ.λπ.) δεν έχουν όλες συνείδηση αυτού του γεγονότος. Πολλές κοινωνίες συγκαλύπτουν τον κοινωνικό χαρακτήρα της θέσμισης των φαντασιακών σημασιών τους, αποδίδοντάς την σε παράγοντες εξωκοινωνικούς (π.χ. τον Θεό, την παράδοση, τον νόμο, την ιστορία). Βάσει της συνείδησης στην αυτοθέσμιση των φαντασιακών σημασιών από κάθε κοινωνία, ο Καστοριάδης διέκρινε μεταξύ των αυτόνομων κοινωνιών, αυτών δηλαδή που είχαν συνείδηση της αυτοθέσμισης, και των ετερόνομων κοινωνιών, στις οποίες η θέσμιση αποδιδόταν σε κάποια εξωκοινωνική αυθεντία.
2. Είναι λοιπόν σε θέση η σημερινή ελληνική κοινωνία να υπερβεί τον συντηρητισμό, τον επαρχιωτισμό, την απάθεια, την αποχή από συμμετοχή στα κοινά, την υποταγή στον αυταρχισμό και την ανοχή της παρακμής, στην οποία οδηγήθηκε -ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες-, αλλά και να αντιληφθεί και να εσωτερικεύσει έννοιες και λειτουργίες όπως η αυτονομία – η αυτοθέσμιση και το δημιουργικό πάθος της ενεργού συμμετοχής στα κοινά; Να υπερβεί συστημικούς – παραδοσιακούς ηγέτες και ταγούς, οι οποίοι την παρέσυραν εκούσα ή άκουσα; Υπάρχουν άραγε νέοι ηγέτες με όραμα, γνώση και εμπειρία, αλλά και με τόλμη, ειλικρίνεια και αποφασιστικότητα, ικανοί να συνεγείρουν τους πολίτες – την κοινωνία και το έθνος σε αυτή την αναγκαία υπέρβαση;
Όμως, η συγκυρία του αυθόρμητου και ακηδεμόνευτου κινήματος για απόδοση δικαιοσύνης στο έγκλημα των Τεμπών, δείχνει ότι η ελληνική κοινωνία διαθέτει τα απαιτούμενα αντανακλαστικά, την ενσυναίσθηση, την αγωνιστικότητα και τη θέληση να αντιμετωπίσει την αδικία – τη συγκάλυψη – την ατιμωρησία – την υποκρισία – τη διαπλοκή – τη διαφθορά …, παρά την ανεπάρκεια – την αδιαφορία – την ανικανότητα του παραδοσιακού πολιτικού προσωπικού και των συστημικών κομμάτων.
Αυτό συνέβη παρά τα εμπόδια που παρεμβάλει το διαπλεκόμενο επιχειρηματικό – κομματικό – μιντιακό σύστημα, η Οικογενειακή Ολιγαρχία και η Εταιρειοκρατία που υποκατέστησαν τη Δημοκρατία. Εμπόδια στην ενημέρωση, την πολιτική αυτονομία και την ακηδεμόνευτη οργάνωση του αυθόρμητου λαϊκού κινήματος:
· Κοινοβουλευτικά, μέσω «άσφαιρων» επικοινωνιακών διαδικασιών (εξεταστική – προανακριτική επιτροπή, πρόταση δυσπιστίας), που διευκολύνουν το damage control της ένοχης κυβέρνησης,
· Θεσμικά, μέσω κατάλυσης της διάκρισης εξουσιών από αυταρχικές παρεμβάσεις της εκτελεστικής εξουσίας στην Προεδρία της Δημοκρατίας, τη νομοθετική, τη δικαστική εξουσία και τις ανεξάρτητες αρχές (διορισμοί ηγεσίας, Predator – παρακολουθήσεις, εξαγορά συνειδήσεων),
· Επικοινωνιακά, μέσω ασφυκτικού ελέγχου της «4ης εξουσίας», έντυπης και ηλεκτρονικής ενημέρωσης
· Οικονομικά, μέσω διαπλοκής της Κυβέρνησης και της εκτελεστικής εξουσίας με την επιχειρηματική ολιγαρχία (Καρτέλ τραπεζών, ενέργειας, τροφίμων, υγείας, παιδείας, δημόσιων έργων …),
· Κοινωνικά, μέσω της μεθοδευμένης ανασφάλειας των πολιτών (εισόδημα, απασχόληση, υγεία, παιδεία, στέγη, τρόφιμα, ενέργεια, αστυνόμευση, Greek mafia – αλλά και εθνική άμυνα και κυριαρχία)
· Πολιτικά, μέσω του κυβερνητικού αυταρχισμού, αλλά και της αντιπολιτευτικής αβουλίας, ανεπάρκειας και ανικανότητας, που επιτείνονται από τις συνεχείς διασπάσεις λόγω ιδιοτέλειας για διατήρηση θέσεων εξουσίας – προνομίων και ασυλίας,
· Οργανωτικά, μέσω του δοκιμασμένου πελατειακού συστήματος εξαγοράς ψηφοφόρων («μαζί τα φάγαμε»), με διορισμούς – προσλήψεις – επιδόματα, αλλά και λόγω αντιπολιτευτικής ανεπάρκειας.
3. Αρχικά μας ξάφνιασε ευχάριστα η συγκέντρωση 1,5 εκατομμυρίου υπογραφών και η επιτυχής προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ακολούθησε η αυθόρμητη – μαζική και διαρκής υποστήριξη του αγώνα των οικογενειών των θυμάτων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που κατάφερε να σπάσει τον ασφυκτικό κλοιό λογοκρισίας – δυσφήμησης και παραπληροφόρησης από τα «πετσωμένα» ΜΜΕ και τα άθλια φερέφωνα της κυβέρνησης σε τηλεοπτικά κανάλια. Η μεγάλη όμως ανατροπή ήρθε με τις απρόσμενα μαζικές, αυθόρμητες – ακηδεμόνευτες και παλλαϊκές συγκεντρώσεις σε εκατοντάδες πόλεις στην Ελλάδα, σε δεκάδες πόλεις του εξωτερικού – μέχρι και σε άγνωστα σε πολλούς νησιά και χωριά, τακτικά και επίμονα επαναλαμβανόμενες. Εκατομμύρια πολίτες στην Ελλάδα, με υποστηρικτές σε όλο τον πλανήτη, απαιτούν ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ – ΑΠΟΔΟΣΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ – ΤΙΜΩΡΙΑ ΤΩΝ ΕΝΟΧΩΝ.
Τελικά, διαψεύδοντας αναλυτές – δημοσκόπους και πολιτικά στελέχη αριστερών – κεντρώων – δεξιών – ακροδεξιών κλπ. κομμάτων, η ελληνική κοινωνία απέδειξε ότι διαθέτει «αστυνόμο οργά», ότι μπορεί να επιδείξει Αυτονομία και Πάθος για τα Κοινά, σε συνθήκες μάλιστα Συμμετοχικής – Άμεσης Δημοκρατίας.
Αρκετοί αναλυτές επισημαίνουν ότι τα αίτια αυτής της ευρείας λαϊκής συσπείρωσης δεν περιορίζονται στο φλέγον ζήτημα των Τεμπών, αλλά επεκτείνονται στα χρονίζοντα οικονομικά – κοινωνικά και εθνικά θέματα που τροφοδοτούν τη λαϊκή δυσαρέσκεια. Δυσαρέσκεια, που βρήκε ευκαιρία να εκφραστεί ακηδεμόνευτα τόσο ενάντια στην ενοχή – τις μεθοδεύσεις και τη συγκάλυψη της κυβέρνησης και των επιχειρηματικών – μιντιακών και ακροδεξιών συμμάχων της, όσο και υπερβαίνοντας την ανεπάρκεια – την αδιαφορία – την ανικανότητα και τη συνενοχή των συστημικών κομμάτων της αντιπολίτευσης. Μια λαϊκή πλειοψηφία που αναζητά πλέον η ίδια νίκες ενάντια στο σύστημα ασύδοτης εκμετάλλευσης – υποκρισίας και καταπίεσης, νίκες που απέτυχαν να δώσουν στο λαό κόμματα που για δεκαετίες κάποιοι τα ψήφιζαν και άλλοι απείχαν.
Το κρίσιμο ερώτημα πλέον είναι, αν το πολιτικό σύστημα της χώρας (ηγεσία και πολιτικό προσωπικό) έχει τη βούληση και την ικανότητα να ανταποκριθεί στην ωριμότητα της κοινωνίας και να οδηγήσει ιδεολογικά – πολιτικά – οργανωτικά αυτή την κοινωνική πλειοψηφία στην αναγκαία δημοκρατική ανατροπή (μέσω εκλογών).
*Απόψεις του Κορνήλιου Καστοριάδη
και το Ελληνικό Πολιτικό Σύστημα
Αυτό όμως θα είναι θέμα ενός επόμενου άρθρου,
αφού προηγηθούν μερικά ακόμη στοιχεία τεκμηρίωσης.
*Κώστας Α. Μαρκάκης
