Ένας φιλελεύθερος πρόεδρος που μάχεται συνεχώς έναν ακροδεξιό πρωθυπουργό θα ήταν μια συνταγή για πολιτική καταστροφή.Ο φιλελεύθερος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν θα μπορούσε σύντομα να χρειαστεί να προσκαλέσει έναν πρωθυπουργό από ένα εχθρικό κόμμα για να ηγηθεί της κυβέρνησης της Γαλλίας – πιθανώς τον Τζορντάν Μπαρντελά από τον ακροδεξιό Εθνικό Συναγερμό.
Οι κεντρώοι του Μακρόν οδεύουν προς μια βαριά ήττα στους δύο γύρους των βουλευτικών εκλογών της 30ής Ιουνίου και της 7ης Ιουλίου. Αυτό σημαίνει ότι ο πρόεδρος πιθανότατα θα πρέπει να στραφεί στην αντιπολίτευση για να σχηματίσει κυβέρνηση υπό την προεδρία του – ένας δύσκολος γάμος που οι Γάλλοι αποκαλούν συγκατοίκηση. Η θητεία του Macron διαρκεί μέχρι το 2027 και θα χρειαστεί μια τεράστια κρίση για να παραιτηθεί νωρίς.
Η συμβίωση δεν είναι πρωτοφανής, με τη Γαλλία να υποβάλλεται σε αυτήν τρεις φορές στη σύγχρονη ιστορία. Οι συντηρητικοί πρωθυπουργοί Ζακ Σιράκ και Εντουάρ Μπαλαντούρ συνεργάστηκαν με τον σοσιαλιστή πρόεδρο Φρανσουά Μιτεράν τις δεκαετίες του 1980 και του 1990, ενώ ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός Λιονέλ Ζοσπέν συμβίωσε με τον Σιράκ ως πρόεδρος από το 1997 έως το 2002.
Αυτή τη φορά, όμως, είναι διαφορετικά. Αυτά τα προηγούμενα πολιτικά περίεργα ζευγάρια ήταν όλα από το πολιτικό κατεστημένο, γεγονός που ήταν ευνοϊκό για τη συνεργασία. Ένας πρωθυπουργός από ένα από τα πολιτικά άκρα, εν τω μεταξύ, θα έσπρωχνε τη Γαλλία σε αχαρτογράφητα νερά.
Η προοπτική αυτή προκαλεί ήδη συναγερμό στην ΕΕ και πέραν αυτής. Άλλες χώρες της ΕΕ φοβούνται καταστροφικές συνέπειες για το ανάστημα της Γαλλίας ως παγκόσμιας στρατηγικής δύναμης και βασικού μέλους της ΕΕ – με τις Βρυξέλλες να χάνουν ένα από τα λίγα εναπομείναντα μέλη του μπλοκ που μπορούν να ηγηθούν με εξουσία στη διεθνή σκηνή σε θέματα που κυμαίνονται από τη βιομηχανική πολιτική έως την άμυνα.
Οι προσπάθειες να χαλιναγωγηθεί το υψηλό χρέος της χώρας ή να ενταθεί η υποστήριξη προς την Ουκρανία, επίσης, θα γίνουν πιο δύσκολες μόνο εάν μια ακροδεξιά κυβέρνηση αγωνίζεται για την υπεροχή με τον Macron.
Οι κεντρώοι του Μακρόν οδεύουν προς μια βαριά ήττα στους δύο γύρους των βουλευτικών εκλογών. | Pool Photo by Hannah McKay via Getty Images
Εδώ είναι μερικά από τα πιο κρίσιμα σημεία ανάφλεξης μεταξύ του προέδρου και μιας πιθανής κυβέρνησης συγκατοίκησης.
Στήριξη της Ουκρανίας
Ο Γάλλος πρόεδρος θεωρείται γενικά ότι έχει αποκλειστικές εξουσίες για την άμυνα και την εξωτερική πολιτική, γνωστή ως domaine réservé.
Ωστόσο, η πραγματικότητα δεν είναι τόσο απλή. Δεδομένου ότι ο προϋπολογισμός πρέπει να συμφωνηθεί στο κοινοβούλιο, οποιαδήποτε νέα αμυντικά κονδύλια ή πρόσθετες γαλλικές συνεισφορές στην Ουκρανία θα μπορούσαν να μπλοκαριστούν στην Εθνοσυνέλευση.
Ο φόβος είναι ήδη βαθύς στις Βρυξέλλες ότι ένα γαλλικό κοινοβούλιο που κυριαρχείται από δεξιούς και αριστερούς λαϊκιστές θα μπορούσε να σαμποτάρει τα αμυντικά σχέδια της ΕΕ και την υποστήριξή της στην Ουκρανία.
Μερικοί από τους στενότερους συμμάχους της Γαλλίας, όπως η Γερμανία και η Πολωνία, έχουν εκδώσει ασυνήθιστα ωμές προειδοποιήσεις, προδίδοντας την ανησυχία τους ότι μια νίκη στη Γαλλία από την ακροδεξιά – που κατηγορείται εδώ και καιρό ότι φλερτάρει με το Κρεμλίνο – θα μπορούσε να υπονομεύσει την ευρωπαϊκή ενότητα σε μια στιγμή που η ήπειρος απειλείται από τη Ρωσία.
Η απόφαση των Γάλλων ψηφοφόρων «θα έχει αντίκτυπο σε όλη την Ευρώπη», προειδοποίησε τη Δευτέρα ο υπουργός Άμυνας της Πολωνίας Władysław Kosiniak-Kamysz σε συνάντηση με τους Γάλλους και Γερμανούς ομολόγους του, εκφράζοντας αμφιβολίες για την υποστήριξη του Εθνικού Συναγερμού στην Ουκρανία.
«Ανησυχώ για τις εκλογές στη Γαλλία», δήλωσε ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς στο δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο ARD την Κυριακή. «Ελπίζω ότι τα κόμματα που δεν είναι η Λεπέν – για να το θέσω έτσι – θα κερδίσουν στις εκλογές».
Όπως το εξέφρασε ένας ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ: «Έχω πολλές ερωτήσεις σχετικά με τον αντίκτυπο των γαλλικών εκλογών στην ΕΕ… Θα μπορέσει το γαλλικό κοινοβούλιο να επικυρώσει ένα αμυντικό ταμείο της ΕΕ; Θα μπορέσει η Γαλλία να επενδύσει στην αμυντική ετοιμότητα μετά τις εκλογές του Ιουλίου;».
Βόμβα χρέους
Τα επισφαλή οικονομικά της χώρας θα μπορούσαν επίσης να αποτελέσουν κίνδυνο για την ευρωζώνη – κάτι που δύσκολα θα βοηθηθεί από τις εντάσεις στην κορυφή στο Παρίσι.
Με ένα ανησυχητικά υψηλό ποσοστό χρέους άνω του 110% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, ο Macron παίζει μια δύσκολη πράξη εξισορρόπησης για να καθησυχάσει τις αγορές και να τις πείσει ότι θα κρατήσει τα οικονομικά της χώρας σε βιώσιμη πορεία.
Ωστόσο, τα σχέδια της ακροδεξιάς να αποσύρει την εξαιρετικά αντιδημοφιλή συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση του Macron και να μειώσει την ηλικία συνταξιοδότησης στα 62 από τα 64, ωστόσο, κινδυνεύουν να ρίξουν τη Γαλλία μίλια μακριά από αυτό το μονοπάτι και επικίνδυνα κοντά στο γκρεμό.
Η ακροδεξιά σχεδιάζει να αποσύρει την εξαιρετικά αντιδημοφιλή συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση του Μακρόν και να μειώσει την ηλικία συνταξιοδότησης στα 62 από τα 64. | Damien Meyer/Getty Images
Η νέα γαλλική κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει ήδη σκληρές διαπραγματεύσεις με τις Βρυξέλλες για να αποφύγει ένα πρόστιμο για το ανησυχητικό επίπεδο του δημόσιου χρέους της, συνομιλίες που θα γίνουν πιο δύσκολες με έναν ακροδεξιό υπουργό Οικονομικών.
Σπρώχνοντας το σύστημα στα όρια
Οι γαλλικές κυβερνήσεις συγκατοίκησης έχουν επηρεάσει τις Βρυξέλλες στο παρελθόν. Οι κυβερνήσεις του Μιτεράν και του Σιράκ αντιμετώπισαν συνεχείς μάχες εξουσίας με τους πρωθυπουργούς τους, αλλά προσπάθησαν να απεικονίσουν την ενότητα στις Βρυξέλλες επειδή συμφώνησαν στα βασικά: τη θέση της Γαλλίας στην ΕΕ, το κράτος δικαίου και μια κοινή ιδέα δημοκρατικού λόγου και ευγένειας.
Αυτή τη φορά, μια συγκατοίκηση θα δοκίμαζε τα όρια του συστήματος.
Η κεντρική θέση της Γαλλίας στο σχέδιο της ΕΕ σημαίνει ότι λίγοι από τους κανόνες που ισχύουν για τις μικρότερες χώρες θα μπορούσαν να κρατήσουν υπό έλεγχο ένα γαλλικό εκτελεστικό όργανο, για παράδειγμα εάν η Γαλλία άρχιζε να αγνοεί τις αποφάσεις του δικαστηρίου της ΕΕ σχετικά με τα δικαιώματα ασύλου ή τις ελευθερίες των μέσων ενημέρωσης.
«Εάν η Γαλλία αρχίσει να παραβιάζει τα θεμελιώδη δικαιώματα της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα απαιτήσει να παγώσουν τα κονδύλια της ΕΕ της Γαλλίας. Αλλά θα ήταν πολύ πιο δύσκολο, επειδή η Γαλλία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη χώρα της ΕΕ και καθαρός συνεισφέρων», δήλωσε ο ευρωβουλευτής Daniel Freund, ο οποίος ηγήθηκε της εντολής του Κοινοβουλίου να αναγκάσει τις Βρυξέλλες να παγώσουν κεφάλαια για να τιμωρήσουν τις παραβιάσεις του κράτους δικαίου στην Ουγγαρία και την Πολωνία.
Ο Γάλλος πρωθυπουργός και πρόεδρος θα πρέπει επίσης να συμφωνήσουν για το ποιον θα στείλουν στις Βρυξέλλες για να αναλάβει τον σημαίνοντα ρόλο του Γάλλου Επιτρόπου της ΕΕ. Στο παρελθόν, είναι αξιοσημείωτο, επιτρεπόταν στη Γαλλία να στείλει δύο επιτρόπους κατά τη διάρκεια μιας περιόδου συγκατοίκησης, αλλά αυτή τη φορά δεν θα της δοθεί τέτοια πολυτέλεια.
Ο Macron και ο επίδοξος πρωθυπουργός της Γαλλίας, Bardella, μάχονται ήδη για το ποιος θα ονομάσει τον επίτροπο. Τη Δευτέρα, ο Bardella ισχυρίστηκε ότι η μελλοντική κυβέρνηση, όχι ο Macron, θα πρέπει να επιλέξει τον υποψήφιο. «Θα είναι από τις πρώτες αποφάσεις που θα λάβουμε», δήλωσε ο Μπαρντέλα, προσθέτοντας ότι «διερευνά» ονόματα για να προτείνει.
Αρκετοί από τους συμμάχους του Macron, ωστόσο, είδαν τα πράγματα διαφορετικά. Μιλώντας κατ’ ιδίαν, παραδέχθηκαν ότι δεν υπάρχει γραπτός κανόνας για το θέμα, αλλά τόνισαν ότι ο Μακρόν θα πρέπει να προτείνει τον επόμενο Γάλλο επίτροπο, όπως έκανε πάντα ο πρόεδρος.
Αλλά η πραγματικότητα δεν είναι τόσο ξεκάθαρη όσο θα ήθελε ούτε ο Macron ούτε ο Bardella. Σύμφωνα με τις συνθήκες της ΕΕ, είναι οι υπουργοί των 27 χωρών της ΕΕ που προτείνουν τον κατάλογο των επιτρόπων, όχι οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων. Αυτό θα έδινε λόγο στον Μπαρντελά.
Ωστόσο, οι επίτροποι πρέπει να γίνουν δεκτοί από τον πρόεδρο της Επιτροπής και να επικυρωθούν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου κάθεται ο Macron.
Φθίνουσα επιρροή
Πριν από την ανακοίνωση των πρόωρων εκλογών από τον Macron στις 9 Ιουνίου, η Γαλλία αναμενόταν να εξασφαλίσει μια ισχυρή θέση ως αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπεύθυνος για μεγάλα οικονομικά χαρτοφυλάκια όπως ο ανταγωνισμός.
Η ανάθεση θα επιτρέψει στο Παρίσι να εκπληρώσει τα βασικά του συμφέροντα των περισσότερων εγχώριων βιομηχανικών πρωταθλητών της ΕΕ και μιας αμυντικής θέσης έναντι των ΗΠΑ και της Κίνας. Παραμένει επίσης η υπόθεση εργασίας για το τι θα πιέσει η Γαλλία, σύμφωνα με τρεις διπλωμάτες της ΕΕ από άλλες χώρες που δεν θέλησαν να κατονομαστούν λόγω της ευαίσθητης φύσης των διαπραγματεύσεων.
Ο Macron και ο επίδοξος πρωθυπουργός της Γαλλίας, Jordan Bardella, μάχονται ήδη για το ποιος θα ονομάσει τον επίτροπο. | Pool Photo by Dimitar Dilkoff via Getty Images
Αλλά με τον Macron αποδυναμωμένο μετά την ήττα του σε δύο διαδοχικές εκλογές και έναν μαχητικό Bardella να αναλαμβάνει τα ηνία της κυβέρνησης, αναμένεται εσωτερική διαμάχη και θα μπορούσε να αποδυναμώσει τη θέση της Γαλλίας. «Θα φροντίσω να φέρω ποπ κορν», είπε ένας διπλωμάτης.
Υψηλόβαθμος Γάλλος αξιωματούχος δήλωσε ότι μια ακροδεξιά κυβέρνηση είναι πιθανό να ευθυγραμμιστεί με βασικά γαλλικά συμφέροντα, όπως η υποστήριξη της πυρηνικής ενέργειας και των αγροτών, αλλά προειδοποίησε ότι η τοξικότητα της ακροδεξιάς θα υπονομεύσει τη γαλλική ατζέντα στις Βρυξέλλες.
«Αν θέλετε να μπλοκάρετε τη Mercosur [εμπορική συμφωνία με τη Νότια Αμερική], καλύτερα να έχετε έναν υπουργό Γεωργίας» που μπορεί να διαπραγματευτεί με άλλες πολιτικές ομάδες, «παρά κάποιον που είναι απομονωμένος επειδή ανήκει στην [ακροδεξιά] ομάδα ID και βρίσκεται πίσω από τον υγειονομικό κλοιό».
Οι ειδικοί συμφωνούν. Ο Μακρόν «κινδυνεύει να γίνει ένας παρεμποδισμένος πρόεδρος, με μια κυβέρνηση που θα μπορούσε να τον αντικρούσει», δήλωσε η Pascale Joannin του Ιδρύματος Schuman. «Θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια χαοτική πολιτική και να υπονομεύσει την επιρροή της Γαλλίας στην Ευρώπη»
PHGH:POLITICO