ΜΕΡΟΣ 3ο) Αυτό είναι το τρίτο μέρος μιας τριλογίας, από τα εξής 2 προηγούμενα άρθρα.
Αυτονομία Πολιτών – Πάθος για τα Κοινά στον Καστοριάδη, σε σχέση με το Έγκλημα των Τεμπών
Αυτονομία – Ετερονομία στον Καντ, Αντιπροσώπευση – Άμεση Δημοκρατία στον Ρουσσώ, σε σχέση με τα σύγχρονα προβλήματα λαϊκής συμμετοχής και ελευθερίας των πολιτών στην Ελλάδα
Ενδεικτικά, οι βασικές απόψεις Καστοριάδη, Κάντ και Ρουσσώ συνοψίζονται ως εξής:
Το κοινοβουλευτικό πολίτευμα -που στηρίζεται στον φεουδαρχικό θεσμό της αντιπροσώπευσης- δεν είναι δημοκρατία, αφού δεν εγγυάται την ελευθερία ως άμεση συμμετοχή όλων των πολιτών στην εξουσία
Η μόνη δυνατή μορφή δημοκρατίας είναι η Άμεση Δημοκρατία, όπου οι άνθρωποι αποφασίζουν μόνοι τους και όχι μέσω αμετακλήτων εκπροσώπων. Η άμεση δημοκρατία είναι συμμετοχική και διαβουλευτική
Η άμεση δημοκρατία στηρίζεται στη λαϊκή κυριαρχία, η οποία δεν γίνεται να αντιπροσωπευθεί, διότι συνίσταται ουσιαστικά στη γενική βούληση και αυτή δεν αντιπροσωπεύεται με κανέναν τρόπο
Η δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα που αποβλέπει στην αυτονομία, κοινωνική και ατομική
Η προσωπική αυτονομία και ο ορθολογισμός θεωρούνται κριτήρια για μια ζωή με νόημα, ενώ η θεσμική αυτονομία προϋποθέτει νομοθέτηση συνθηκών αυτοδιαχείρισης και αυτοδιοίκησης
Η ελευθερία είναι σύμφυτη στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος γεννήθηκε για να είναι ελεύθερος και όποιος απαρνείται την ελευθερία του είναι σαν να απαρνείται την ίδια του τη φύση
Όταν αναθέτουμε την εξουσία στους άλλους, στους αντιπροσώπους, αλλοτριωνόμαστε και δεν είμαστε πλέον ελεύθεροι, αλλά δούλοι των αντιπροσώπων
Στα προηγούμενα 2 άρθρα διατυπώθηκαν 4 ερωτήματα:
1ο: Είναι σε θέση η ελληνική κοινωνία … να αντιληφθεί και να εσωτερικεύσει έννοιες και λειτουργίες όπως η αυτονομία, η αυτοθέσμιση και το δημιουργικό πάθος της ενεργού συμμετοχής στα κοινά; (Αυτό απαντήθηκε στη συγκυρία του αυθόρμητου και ακηδεμόνευτου κινήματος για απόδοση δικαιοσύνης στο έγκλημα των Τεμπών, που έδειξε ότι η ελληνική κοινωνία διαθέτει τα απαιτούμενα αντανακλαστικά και την αναγκαία «αστυνόμο οργά», αποδεικνύοντας ότι μπορεί να επιδείξει Κοινωνική Αυτονομία και Πάθος για τα Κοινά, σε συνθήκες μάλιστα Συμμετοχικής – Άμεσης Δημοκρατίας)
2ο: Το κρίσιμο ερώτημα πλέον είναι, αν το πολιτικό σύστημα της χώρας (ηγεσία και πολιτικό προσωπικό) έχει τη βούληση και την ικανότητα να ανταποκριθεί στην διαπιστωθείσα ωριμότητα της κοινωνίας και να οδηγήσει ιδεολογικά – πολιτικά – οργανωτικά την νέα κοινωνική πλειοψηφία στην αναγκαία δημοκρατική ανατροπή μέσω εκλογών (Για να ανοίξει ο δρόμος σε θεσμικές μεταρρυθμίσεις, που θα αντιμετωπίζουν την σοβούσα κρίση αντιπροσωπευτικότητας και την προϊούσα παρακμή της Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας μας). Υπάρχουν όμως νέοι ηγέτες με όραμα, γνώση και εμπειρία, αλλά και με τόλμη, ειλικρίνεια και αποφασιστικότητα, ικανοί να συνεγείρουν τους πολίτες – την κοινωνία και το έθνος σε αυτή την αναγκαία υπέρβαση;
3ο: Πως αντιμετωπίζονται οι αλλοιώσεις και ο εκφυλισμός των αντιπροσωπευτικών – κοινοβουλευτικών θεσμών, καθώς και η κατάλυση της ανεξαρτησίας της νομοθετικής και δικαστικής εξουσίας, των ανεξάρτητων αρχών και της αντικειμενικής ενημέρωσης, του Κράτους Δικαίου, των δικαιωμάτων και της ελευθερίας των πολιτών;
4ο: Πως αποκαθίσταται η πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, η διεθνής θέση και η αμυντική θωράκιση της χώρας;
2. Όπως δείχνουν οι πολιτικές και οργανωτικές εξελίξεις στον παραμένοντα «κορμό» των παραδοσιακών – συστημικών κομμάτων (αυτών που άσκησαν εξουσία και διαπλέκονται με επιχειρηματικά – μιντιακά συμφέροντα, ήτοι: Ν.Δ. – Πα.Σο.Κ. – Συ.Ριζ.Α.), αλλά και των «κλάδων» τους οι οποίοι προέκυψαν κατά καιρούς από διασπάσεις στα αριστερά και τα δεξιά τους (με ηγετικά στελέχη που συμμετείχαν στην άσκηση εξουσίας και την διαπλοκή), αυτοί οι πολιτικοί χώροι έχουν πλέον αποκτήσει κοινά γνωρίσματα παρακμής και αναξιοπιστίας, προκαλώντας αποστροφή σε μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών έως και σε πρώην ψηφοφόρους τους. Αδιάψευστη ένδειξη ο καταποντισμός τους σε συνεχείς δημοσκοπήσεις, όπου αμφισβητείται ακόμη και το μπόνους του (μεταξύ τους) πρώτου κόμματος.
Άλλωστε, στην ιδεολογία τους (νεοφιλελεύθερη – εκσυγχρονιστική ή νεοσταλινική – δογματική), στην κομματική οργάνωση και στα καταστατικά τους, στις θέσεις και στα πολιτικά τους προγράμματα, οι παραπάνω αρχές και αξίες άμεσης – συμμετοχικής δημοκρατίας, ατομικής και κοινωνικής αυτονομίας είναι ασύμβατες, ξένες και άγνωστες.
Οι αρχές αυτές είναι ασύμβατες και στο (σταλινικό) ΚΚΕ (το οποίο πέραν της συμμετοχής του στο αστικό κοινοβούλιο και την κρατική χρηματοδότηση δεν στοχεύει στην άσκηση αστικοδημοκρατικής εξουσίας), αλλά και στα προσωποπαγή, λαϊκίστικα και δημαγωγικά κόμματα Ζ. Κωνσταντοπούλου – Κ. Βελόπουλου, είτε σε μικρότερα (ευκαιριακά και ακίνδυνα για κυβερνητικό σύστημα) σχήματα της ακροδεξιάς.
Πανικόβλητοι οι συστημικοί σχηματισμοί, επιχειρούν να αντιμετωπίσουν την αναξιοπιστία τους ως «συνένοχες συνιστώσες» της αντιλαϊκής – αντιδημοκρατικής παρακμής, μαγειρεύοντας επί μέρους «ενοποιήσεις παραπλάνησης» των πολιτών. Είναι από καιρό γνωστά κάποια σχέδια για:
«Ενιαία Κεντροαριστερά» με rebranding του Αλέξη Τσίπρα ως ηγέτη μιας νέας κεντροαριστερής συνισταμένης των φερόμενων ως «αριστερών» πρώην συνιστωσών του ΣΥΡΙΖΑ (ο οποίος προς τούτο «ρευστοποιήθηκε» με συστηματική υπονόμευση και καταστατικά πραξικοπήματα), μαζί με νέους «πρόθυμους» βουλευτές και στελέχη μιας φερόμενης ως «αριστερής» συνιστώσας του ΠαΣοΚ
«Ενιαία Κεντροδεξιά» με επίδοξο ηγέτη την Άννα Διαμαντοπούλου, που επανάκαμψε προς τούτο δηλώνοντας εξ’ αρχής ότι «ήρθε για να αντικαταστήσει τον Κυρ. Μητσοτάκη» (ως αποτυχόντα στη διαχείριση του ακραίου νεοφιλελευθερισμού), συσπειρώνοντας τους νεοφιλελεύθερους και τους σημιτικούς του ΠαΣοΚ και της ΝΔ σε μια νέα κεντροδεξιά συνισταμένη (επίσης με ρευστοποιήσεις)
Επιτρέψτε μου να προβλέψω, αν ξεκινήσουν σχέδια συγκρότησης αυτών των συστημικών «συνθετικών τεράτων» (τύπου Φρανκενστάϊν) ή και χωρίς αυτά, ότι είναι πιθανή και η νεκρανάσταση:
«Ενιαίας Ακροδεξιάς» με εθνοπατριωτικά, χριστιανοθρησκευτικά, αντιμεταναστευτικά, αντί-woke χαρακτηριστικά (Πατρίς – Θρησκεία – Οικογένεια) και δοκιμασμένο ηγέτη τον Αντώνη Σαμαρά, ως νέα ακροδεξιά – υπερσυντηρητική συνισταμένη στα πρότυπα των ΗΠΑ και άλλων χωρών της Ε.Ε., που θα προσελκύσει αντίστοιχους οπαδούς – ψηφοφόρους
«Νέας Εθνικής Παράταξης» με ηγέτη τον Παύλο Γλύξμπουργκ / Ντε Γκρές, συσπειρώνοντας φιλοβασιλικούς και λοιπούς γραφικούς παρακμιακούς (ψωμί – ελιά και Κώτσο βασιλιά)
4. Παρόμοιες εξελίξεις θα συνιστούσαν εθνική – κοινωνική – πολιτική και ανθρώπινη οπισθοδρόμηση, αν δεν υπήρχε ήδη ελπιδοφόρα εναλλακτική: το «Κίνημα Δημοκρατίας» με ηγέτη τον Στέφανο Κασσελάκη, που εξ αρχής παρουσίασαν στον ελληνικό λαό ένα τολμηρό και καινοτόμο σχέδιο για σύγχρονη, ψηφιακή, συμμετοχική και άμεση δημοκρατία. Τα παραπάνω ερωτήματα είναι ιδιαίτερα κρίσιμα για το «Κίνημα Δημοκρατίας», το οποίο ήδη υλοποιεί με τόλμη και συνέπεια τα πρώτα βήματα, όπως:
Ιδρυτική Διακήρυξη αντίστοιχων αρχών, που υποστηρίχθηκαν θερμά από τα ιδρυτικά μέλη,
Τεκμηριωμένες Προγραμματικές Θέσεις σε κρίσιμους τομείς εσωτερικής και διεθνούς πολιτικής,
Δημόσια διαβούλευση και συμμετοχική ψήφιση καινοτόμου Καταστατικού από τα μέλη,
Εθελοντική αυτό-οργάνωση της βάσης των μελών, γεωγραφικά και ανά θεματικούς τομείς
Αδιαμεσολάβητη, αδιάκοπη και αμφίδρομη επικοινωνία ηγεσίας και πολιτών ανά τη χώρα,
Έμπρακτη εφαρμογή συμμετοχικών διαδικασιών στην επιλογή αντιπροσώπων (Ευρωεκλογές), λήψη αποφάσεων (όνομα και λογότυπο του Κινήματος), ψήφιση Καταστατικού, από όλα τα μέλη της βάσης
Ενεργό συμμετοχή μελών της ηγεσίας και μελών των οργανώσεων (ως ενεργών πολιτών, χωρίς κομματικές σημαίες) στις πρωτόγνωρες – αυθόρμητες και ακηδεμόνευτες λαϊκές κινητοποιήσεις, για υποστήριξη συγγενών θυμάτων των Τεμπών, σε εκατοντάδες πόλεις της χώρας και στο εξωτερικό.
5. Αυτά είναι μεν αναγκαίες προϋποθέσεις ριζικής θεσμικής – κοινωνικής και πολιτικής αλλαγής, αλλά δεν είναι επαρκείς για να αλλάξουν κατεστημένες νοοτροπίες, συνήθειες και πρακτικές, ώστε να οδηγήσουν μια κρίσιμη λαϊκή πλειοψηφία σε κατάκτηση της ατομικής και κοινωνικής αυτονομίας και σε ανάπτυξη δημιουργικού πάθους για ενεργό συμμετοχή στα κοινά («αστυνόμος οργά»). Θα απαιτηθούν π.χ. και : υπέρβαση του κοινωνικού διχασμού, του πολιτικού δογματισμού και του οργανωτικού φραξιονισμού που κληροδότησαν στην ελληνική κοινωνία δεκαετίες εξουσίας των παραδοσιακών και συστημικών κομμάτων, η οποία μπορεί να γίνει με καλλιέργεια συμμετοχικών διαδικασιών διαβούλευσης και συναπόφασης,
ανατροπή της παραπληροφόρησης και «πλύσης εγκεφάλου» των πολιτών από ελεγχόμενα ΜΜΕ, θεσμική κατοχύρωση ανεξαρτησίας των μέσων και των λειτουργών της 4ης εξουσίας καθώς και της ανεμπόδιστης διακίνησης ιδεών και απόψεων των πολιτών, έντυπα και ψηφιακά,
πολιτική επιμόρφωση του κοινού μέσω επιστημονικά τεκμηριωμένης παιδείας και ενημέρωσης, από αξιόπιστα ΜΜΕ με δημόσια επιδότηση και εποπτεία ανεξάρτητης αρχής (π.χ. όπως το βρετανικό BBC, το γαλλογερμανικό ARTE, κλπ.) σε θέματα ιστορίας – κοινωνιολογίας – οικολογίας – πολιτισμού,
ενθάρρυνση ενεργού συμμετοχής πολιτών σε συνδικαλιστικές, συνεταιριστικές, πολιτιστικές, οικολογικές, αθλητικές, φυσιολατρικές κλπ. οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, για εξοικείωση με συμμετοχικές αποφάσεις, δημοκρατικές διαδικασίες και για ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής …
*Κώστας Α. Μαρκάκης
